Info Schatkist voor onderwijsadviseurs

In Schatkist leren we kinderen niet lezen. De strategie van zoemend lezen is dus niet aan de orde. Wat we wel doen is een strategie aanreiken om woorden zoemend te zeggen, uit te spreken met verlengde klankwaarde, als hulpmiddel om tot auditieve analyse – het hakken – te komen.

Oefeningen worden zo opgebouwd dat kinderen door zoemend te zeggen, zelf de klanken in woorden gaan horen en tot klankbewustzijn komen. Rekken ze bijvoorbeeld aaaap, dan is het makkelijker om ‘p’ als aparte klank te ontdekken. Omgekeerd kan de leerkracht een woord zoemend zeggen en kan kind het woord dan nazeggen en de afzonderlijke klanken benoemen.

Het zoemend zeggen is dus een hulpmiddel bij de auditieve analyse. Auditieve analyse of hakken blijft erg belangrijk als voorbereiding op het leesproces. Bij de taak van het lezen zelf moet je echter niet hakken. Daarom is het belangrijk deze vaardigheid van het hakken niet in te zetten bij het lezen zelf. Dat vertraagt kinderen om tot direct lezen te komen. Hakken is wel rechtstreeks nodig als je spelt.

Wat essentieel is in de voorbereiding voor technisch lezen, is fonemisch bewustzijn, de vaardigheid om afzonderlijke klanken in een woord te horen en ze te benoemen. Hiervoor is ‘zoemend zeggen’ een belangrijke strategie.

Door het verlengd uitspreken van woorden, worden klanken duidelijk ‘hoorbaarder’ voor kinderen, wat het makkelijker maakt om de klanken te benoemen.

Activiteiten bij de routine ‘rond de letter’ zijn zo opgebouwd dat kinderen door woorden zoemend te zeggen, zelf de klanken in woorden gaan horen en tot fonemisch bewustzijn of klankbewustzijn te komen. Rekken ze bijv. aaaap dan is het makkelijker om ‘p’ als aparte klank te ontdekken.

Omgekeerd kan de leerkracht een woord zoemend zeggen en het kind kan woord dan nazeggen en de afzonderlijke klanken benoemen.

Het zoemend zeggen is dus een hulpmiddel bij het verwerven van fonemisch bewustzijn en de auditieve analyse. Zoemend zeggen is in feite een tussenstadium bij het analyseren van woorden.

Hier komen geen schriftbeelden van woorden bij te pas. Het zoemend lezen is een strategie bij het lezen.

In Schatkist editie 3 worden binnen één anker twee letters aangeboden, waarvan je er één kunt uitkiezen. Hiervoor zijn bij elk anker twee Zoemverhalen geschreven. Wij adviseren om negen ankers te behandelen in één jaar, wat dus automatisch wil zeggen: negen letters per jaar.

Als je ervoor kiest om beide letters uit het anker aan te bieden, dan kan dit. Ook kan je tijdens eigen thema’s de letters aanbieden. Je kunt hiervoor de Zoemverhalen gebruiken, want deze zijn los van de ankers inzetbaar.

In elk jaarpakket is er afwisseling tussen medeklinkers, korte klinkers, lange klinkers en tweetekenklinkers. Vaak krijgen wij de vraag of de ‘eu’ en de ‘au’ aan bod komen in de methode. Ja, deze letters worden aangeboden. Ook komen de lange klinkers (‘aa’, ‘oo’ enzovoorts) al in periode 2 aan bod, juist omdat bekend is dat beginnende lezers vaak moeite hebben met deze klanken. Op deze manier komen ze al eens met deze letters in aanraking voordat het formele leesonderwijs begint.

Het voorbereidend schrijven komt in ieder anker aan bod. Er worden tekens aangeboden zoals het horizontale streepje, het rondje en ook schrijfpatronen zoals de golf, krul en lus. Deze zijn op een speelse manier verwerkt in de Zoemplaten. Naar aanleiding van elk Zoemverhaal komt er een nieuw vriendje in het vriendenboekje van Zoem, met een letter en een schrijfpatroon of -teken. Pompom leert hierdoor schrijven en oma helpt hem hierbij. Samen met de kinderen van groep 2 gaat Pompom oefenen.

Meten en meetkunde is in de methode verwerkt door middel van de routine rekenschatten. In een schattendoos zitten allerlei spullen die activiteiten rond deze domeinen uitlokken. De schatkistkaarten rondom meten (licht, zwaar, groot, klein, lente, temperatuur etc.) en meetkunde (achter, naast, enzovoorts) helpen de kinderen hierbij. Ook op andere manieren komen meten en meetkunde terug, bijvoorbeeld in activiteiten met plattegronden en in bewegingsactiviteiten (oriënteren in de ruimte).