De derde editie van Estafette combineert voortgezet technisch lezen met een expliciet aanbod voor leesbegrip en leesplezier. Hoe logisch is het om dit aanbod te combineren?
Door Vivian van Alem, onderwijsadviseur, docent en projectleider www.vanalemonderwijsadvies.nl
Dit artikel verscheen in JSW Jeugd in School en wereld — Jrg. 103 (mei 2019) nr. 9.
Wil je het integrale artikel lezen, printen of bewaren?
Om kinderen vloeiend te leren lezen met begrip, hanteert Estafette de uitgangspunten van Close Reading: een didactiek die niet de aanpakstrategie, maar de inhoud van de tekst centraal stelt.
Het technisch kunnen ontsleutelen van een tekst en het hebben van een voldoende woordenschat zijn basaal voor leesbegrip. Beide zijn ontoereikend om ook moeilijkere teksten te begrijpen. Close Reading is een manier van omgaan met de tekst door deze te lezen en (delen daarvan) te herlezen, om hiermee vanuit het gestelde leesdoel (bijvoorbeeld ‘Welke argumenten gebruiken de voorstanders van een rookverbod?’) tot een dieper begrip van de tekst te komen. Leerlingen maken daarbij aantekeningen en gaan met elkaar in discussie over de tekst en de betekenis ervan. Door vanuit verschillende invalshoeken de tekst te beschouwen, worden leerlingen vaardiger in het begrijpen ervan. Close Reading stelt eisen aan de vaardigheden van de leerkracht. De methodemakers van Estafette willen deze didactiek toegankelijker maken door elementen ervan op te nemen in de handleiding.
De focus die een begrijpend leesmethode vaak legt op leesstrategieën en woordenschat, levert voor veel kinderen onvoldoende handvatten op om de tekst te kunnen begrijpen. Vaak ziet de leerkracht de leesstrategie als centraal lesdoel en raakt het hoofddoel van de begrijpend leesles – waar gaat deze tekst over? – op de achtergrond. De leesles wordt hiermee voor veel kinderen als saai ervaren. Ook de technisch leesles is niet voor alle kinderen motiverend. Minder vaardige lezers zijn een groot deel van de les bezig met het oefenen van het verklanken op woord-, zins- en tekstniveau. Zij komen hierdoor onvoldoende toe aan het vrij lezen in een boek of tijdschrift. Sterkere lezers krijgen hiertoe relatief veel gelegenheid, maar worden soms weer te weinig uitgedaagd om ‘hun tanden in een tekst te zetten’.
Estafette heeft als doel om leerlingen mee te nemen in een denkproces. In groep 4, 5 en 6 ligt de focus op het bereiken van het niveau van functionele geletterdheid. In groep 7 en 8 ligt de nadruk meer op het onderhouden, toepassen en uitbreiden van de leesvaardigheid. De verhouding technisch lezen-begrijpend (en studerend) lezen is in de middenbouw ongeveer 60/40 en in de bovenbouw 30/70. In elke les technisch lezen staat één woordsoort centraal en wordt het vlot en vloeiend lezen van meerdere woordtypen en teksten geoefend.
Bij iedere tekst wordt stilgestaan bij wat er gelezen is en wat de leerling daarvan vindt. Er is aandacht voor literaire competenties als het onderscheiden van verschillende tekstsoorten of het zich verplaatsen in het perspectief van de schrijver. Ook wordt de leerling uitgenodigd om na het lezen van de tekst op zoek te gaan naar ander leesmateriaal dat bij de inhoud aansluit. De inzet van leesstrategieën zien de methodemakers niet als doel van de les, maar als hulpmiddel om de inhoudvan een tekst te begrijpen. Daarbij lezen kinderen in teksten die niet alleen variëren in genre, maar ook in moeilijkheidsgraad. Een afwisselend leesaanbod is belangrijk om te ervaren dat de intensiteit waarmee je een tekst leest niet altijd hetzelfde hoeft te zijn.
De derde editie van Estafette staat als een huis.
‘De makers hebben actuele wetenschappelijke inzichten vertaald naar een mooi vormgegeven methode voor technisch lezen, leesbegrip, leesbeleving en literaire competenties. Een logische combinatie.’
Met alleen de teksten en opdrachten van Estafette word je geen analytische en kritische lezer. Om echt de diepte in te gaan, is een kundige leerkracht nodig die gedurende de hele week kansen grijpt en leerlingen de ruimte geeft om met gevarieerde teksten samen aan de slag te gaan. Iedere leerkracht die met Estafette lesgeeft, biedt gevarieerd en breed leesonderwijs waarmee een belangrijke basis wordt gelegd voor verdiepend lezen.
Rodiecke van Leeuwen, intern begeleider op Kindcentrum De Koningslinde in Nijkerk: ‘Wij waren toe aan een nieuwe organisatie van ons technisch leesonderwijs, dat we groepsdoorbroken organiseerden. Met de nieuwe Estafette geven we nu instructie op groepsniveau. Dat bevalt erg goed. De leerkrachten zijn erg te spreken over de duidelijke opbouw van de lessen. De implementatie van de methode is heel eenvoudig.’
Cathy van den Eventuin, intern begeleider op de Noorderschool en Zuiderschool in Giethoorn: ‘Leren lezen doe je door vooral te lezen. Technisch lezen staat daarbij ten dienste van het leesbegrip.’ In de vorige versie van Estafette vond zij dat er te veel schriftelijke verwerkingsopdrachten waren opgenomen. ‘Er lag te weinig focus op technisch lezen. We vonden dat de zwakkere lezers in de middenbouw te weinig leerden van de talige opdrachten en in de bovenbouw was er juist meer behoefte aan aandacht voor begrijpend en studerend lezen. Toen kwam de derde editie van Estafette voorbij: een verademing!’ Van den Eventuin vindt het gecombineerde aanbod technisch en begrijpend lezen logisch: ‘Het geeft je veel meer ruimte in je rooster. Nu plan je geen begrijpend leeslessen ernaast, maar combineer je het met andere teksten. Leerkrachten hebben de behoefte aan een kapstok en willen niet te veel schakelen van het ene naar het andere vak. Deze methode sluit prima aan.’
Estafette editie 3 is een volledige voortgezet leesmethode voor groep 4 t/m 8. Dus technisch lezen én begrijpend lezen. Wil je meer informatie?
Bezoek de website van Estafette editie 3 of vraag direct een zichtzending aan.
