De kracht van rijke teksten voor technisch én begrijpend lezen
Deskundigen pleiten ervoor om leerlingen in leeslessen rijke teksten aan te bieden. Maar wat zijn rijke teksten? Kan je rijke teksten alleen gebruiken bij begrijpend lezen of ook voor technisch lezen? En waarom zijn rijke teksten eigenlijk beter dan ‘gewone’ teksten? We leggen het je uit.
Wat zijn rijke teksten?
‘Rijke teksten zijn teksten over levensechte, herkenbare thema’s. Ze hebben een duidelijke structuur, origineel taalgebruik en een gevarieerde woordenschat: in de tekst komen zowel frequent als minder frequent gebruikte woorden voor.’ (bron: SLO) Rijke teksten zijn taalkundig goed geschreven en hebben voldoende inhoudelijke rijkdom om verdiepend te lezen.
Eén tekst voor zowel technisch als begrijpend lezen: kan dat?
Sommige mensen denken dat een tekst die je gebruikt voor technisch lezen, niet geschikt is om ook te gebruiken voor begrijpend lezen. In het Nederlandse onderwijs was het lange tijd gebruikelijk om technisch lezen en begrijpend lezen als twee afzonderlijke vaardigheden te zien en als twee aparte vakgebieden aan te bieden.
Vroeger werden teksten aangepast voor het technisch lezen
De gedachte was, dat voor het technisch lezen teksten vereenvoudigd moesten worden. Hierdoor ontstonden verarmde teksten: om aan de strikte AVI-richtlijnen te voldoen werden korte zinnen gebruikt en technisch moeilijk leesbare woorden vermeden. Ook woorden als ‘baby’ worden dan uit een tekst geschrapt, terwijl kinderen in groep 4 dit woord prima kennen.
Nu werken we liever met rijke teksten
De inhoud van de tekst verarmt door bovenstaande acties dusdanig dat die zelfs moeilijker wordt om met begrip te kunnen lezen. Want in plaats van bekende, veel gebruikte woorden als ‘baby’ worden dan andere woorden gebruikt die kinderen minder goed kennen. In de verkorte zinnen ontbreken verbindingswoorden als ‘want’, ‘tenzij’ en ‘daardoor’, die ervoor zorgen dat je verbanden ziet in een tekst. Als je uitgaat van rijke teksten, dan heb je deze problemen niet en kun je technisch en begrijpend lezen prima combineren. Het versterkt elkaar juist!
Maar: zijn rijke teksten per definitie authentieke teksten?
Het is een misvatting (lees: valkuil) om per definitie authentieke (bestaande) teksten als beter of als meer geschikt te beoordelen dan teksten die specifiek voor een methode zijn geschreven. Beter is het om te spreken over rijke teksten boven arme teksten. Rijke teksten zijn uitnodigend voor de leerlingen om te lezen (motivatie), bieden nieuwe informatie (kennisuitbreiding), zetten aan tot denken en nodigen uit om met elkaar over in gesprek te gaan (interactie). Het zal niemand verbazen dat er ook veel authentieke teksten bestaan die taalkundig slecht geschreven zijn en weinig diepgang bieden.
Rijke teksten zijn het uitgangspunt bij Estafette editie 3
Onze nieuwste geïntegreerde leesmethode Estafette editie 3 bevat rijke teksten. Deze zijn taalkundig van hoge kwaliteit en niet specifiek geschreven op de doelen die in de leesles aan bod komen. De tekst staat centraal. In de les komen alle aspecten aan bod waar de tekst om vraagt om zowel technisch als met verdiepend begrip te lezen. Dat er in de tekst woorden en zinsconstructies staan die leerlingen niet meteen begrijpen, is geen bezwaar. Dat stimuleert hen juist om actief op zoek te gaan naar de betekenis, zeker als de tekst aanspreekt. Uitgangspunt bij Estafette is dan ook het aanbieden van rijke teksten.
Rijke teksten voor groep 4, 5 en 6: geschreven door bekende kinderboekenschrijvers
De aansprekende teksten zijn geschreven door gerenommeerde kinderboekenauteurs zoals Rian Visser, Stefan Boonen, Floortje Zwigtman en Harmen van Straaten. Zij hebben rekening gehouden met de leerlijn technisch lezen, maar hebben daarnaast alle vrijheid gehad om rijke teksten te schrijven. Deze teksten zijn dan ook geschikt voor het verdiepend lezen met begrip. Leerlingen die het technisch lezen voldoende beheersen krijgen overigens ook authentieke teksten aangeboden waarbij het AVI-niveau geen rol speelt.
Rijke, authentieke teksten voor groep 7 en 8
In de bovenbouw speelt de technische leesvaardigheid een veel minder belangrijke rol, aangezien de leerlingen dan het niveau van functionele geletterdheid hebben bereikt. In groep 7 en 8 is het dan ook mogelijk om gebruik te maken van authentieke teksten. Uiteraard zijn deze teksten met zorg geselecteerd om te waarborgen dat deze voldoende rijk zijn, en daarmee geschikt zijn voor het verdiepend lezen. Achterin de leeswerkboeken staan alle bronnen vermeld waar de ontleende teksten uit afkomstig zijn.
Meer voorbeelden van rijke teksten zien?
Wil je meer voorbeelden zien van de rijke lesteksten van Estafette? Vraag een gratis zichtzending aan van Estafette editie 3!
