Burgerschap in het basisonderwijs: veelgestelde vragen over Code D

De school is een minimaatschappij waar leerlingen volop oefenen met sociale vaardigheden, zoals respect hebben voor elkaar, samenwerking en conflictoplossing. De school als democratische oefenplaats, precies zoals in de kerndoelen staat beschreven.

Maar er is meer. De kerndoelen burgerschap vragen niet alleen van scholen om te fungeren als democratische oefenplaats, maar vragen ook om kennis en vaardigheden over samenleven in een democratische rechtsstaat en om democratische en maatschappelijke betrokkenheid. Deze domeinen kunnen niet los van elkaar worden gezien en krijgen pas betekenis in de context van andere leergebieden, zoals wereldoriëntatie.

Burgerschapsvorming in Code D

In de wereldoriëntatiemethode Code D is burgerschapsvorming volledig geïntegreerd. We hebben de meest gestelde vragen hierover voor je op een rij gezet, zodat jij alles weet over Burgerschap in Code D.

Werk je met Code D kerndoeldekkend aan burgerschap?

Ja. In ieder thema werk je aan burgerschapskennis, -vaardigheden en -houding. Bovendien is elke vijfde les van het thema een expliciete burgerschapsles, waarin de leerlingen verbanden leggen tussen maatschappelijke vraagstukken en hun eigen wereld.

Is burgerschap in Code D alleen opgenomen in de burgerschapslessen?

Nee. Burgerschap komt in alle wereldoriëntatielessen van Code D terug. Met de kijk- en denkopdrachten in de lessen oefenen ze met vaardigheden als communiceren, empathie, ethisch redeneren en kritisch denken. Vaardigheden waarmee ze bijdragen aan een democratische cultuur in een diverse samenleving. De expliciete burgerschapslessen verdiepen deze vaardigheden, maar de basis wordt in de eerdere lessen van elk thema gelegd.

Hoe sluit Code D aan bij de drie domeinen van de burgerschapskerndoelen?

Code D integreert de drie domeinen in alle thema’s. In de burgerschapslessen worden de domeinen nog explicieter behandeld, maar ook in de reguliere lessen werk je aan de burgerschapsdomeinen doordat leerlingen samenwerken, keuzes afwegen en maatschappelijke perspectieven onderzoeken.

Burgerschap leer je natuurlijk niet van papier. Kenmerkend voor Code D is dan ook dat de kijk- en denkopdrachten in alle lessen aanzetten tot het stellen van vragen, kritisch denken en het voeren van gesprekken over maatschappelijke thema’s : burgerschap in optima forma.

Bovendien hangt burgerschap vaak automatisch samen met het thema, zoals het ontstaan van onze democratische rechtstaat (thema’s Zeven Nederlanden, groep 6, Democratisch Nederland, groep 8) of
duurzaamheid (thema’s De wijk, groep 5, Warmteverschillen in Europa, groep 7, Duurzame toekomst, groep 8).

Is er een leerdoelenoverzicht van burgerschap in Code D?

Ja, dit vind je in dit artikel: Met Code D voldoe je nu al aan de nieuwe kerndoelen Wereldoriëntatie.

Moet je voor burgerschap extra activiteiten of projecten organiseren?

Nee. Burgerschap is volledig geïntegreerd in de thema’s en lessen van Code D. Je werkt automatisch aan de burgerschapsdoelen zonder dat je aparte projecten of aanvullende activiteiten hoeft op te zetten. Natuurlijk kun je wel schoolbrede projecten of activiteiten toevoegen, maar het is geen voorwaarde om kerndoeldekkend aan burgerschap te werken.

Hoe helpt Code D leerlingen om meerdere perspectieven te begrijpen?

In de opdrachten worden leerlingen uitgedaagd om standpunten te vergelijken, meningen te beargumenteren en de gevolgen van keuzes te onderzoeken. Door verhalen, casussen en groepsgesprekken leren ze dat situaties vanuit verschillende invalshoeken bekeken kunnen worden.
Experts van o.a. COC, platform INC en de Anne Frank Stichting gaven advies en lazen mee. Ook stimuleert Code D de leerlingen om veel te lezen, met voorleesfragmenten, extra teksten voor begrijpend lezen en volop boekentips. Door te lezen ontwikkelen zij niet alleen empathie, maar ook burgerschapsvaardigheden: ze komen in contact met andere perspectieven, leren verschillen te begrijpen en kunnen beter kritisch nadenken over maatschappelijke thema’s.

Hoe ondersteunt Code D leerkrachten bij het geven van burgerschapsonderwijs?

Elke burgerschapsles bevat een duidelijke opbouw, duidelijke opdrachten en reflectievragen. Daarnaast is in de handleiding duidelijk en praktisch, zodat leerkrachten gericht en met vertrouwen les kunnen geven en natuurlijk is er voldoende ruimte voor de eigen creativiteit van de leerkracht.

Kun je burgerschap binnen Code D ook koppelen aan schoolbrede thema’s of projecten?

Ja. Omdat de thema’s brede maatschappelijke onderwerpen behandelen, sluiten ze goed aan bij projecten zoals duurzaamheid, diversiteit, mediawijsheid of schoolbrede vieringen. Leerkrachten kunnen losse burgerschapslessen, thema-activiteiten en projectwerk eenvoudig combineren.