Estafette en dyslexie: effectieve begeleiding op niveau 1, 2 en 3
De leesmethode Estafette editie 3 biedt technisch, begrijpend én studerend lezen in samenhang aan. Estafette houdt rekening met de behoefte van elke leerling en biedt uitdaging op elk niveau. Met de methode geef je volledig invulling aan de drie ondersteuningsniveaus zoals omschreven in de Protocollen Leesproblemen en Dyslexie (Expertisecentrum Nederlands). Estafette editie 3 heeft een basislijn voor gemiddelde lezers, een verdiepende lijn voor de vlotte lezers en een intensiveringslijn voor kinderen die meer moeite met lezen hebben. In dit artikel beschrijven we hoe een effectieve aanpak op ondersteuningsniveau 1, 2 en 3 met Estafette eruit ziet.
Effectief leesonderwijs in klassenverband (niveau 1)
Bij ondersteuningsniveau 1 gaat het om effectief leesonderwijs in klassenverband. Denk hierbij aan het effectief gebruik van de methode, het bieden van voldoende tijd voor leesonderwijs, goede instructie-kwaliteit en het realiseren van goed klassenmanagement. Estafette editie 3 biedt hiervoor allerlei handvatten:
- Aandacht voor correct, vlot, vloeiend lezen mét begrip en beleving
- Blijvend aandacht voor automatiseren
- Leerlijn opgebouwd vanuit AVI-niveaus. Verschillende woordtypen komen vanuit een opbouw in moeilijkheidsgraad stapsgewijs en cyclisch aan bod
- Vloeiend & vlot: introduceren en inoefenen van woordtypen op woord-, zins- en tekstniveau
- Structureel aandacht voor het onderhouden van eerder aangeboden leerstof
- Evaluatie per pakket (8 weken): toetsen, groepsoverzicht, leerlingoverzicht
- Filmpjes waarmee verschillende leesmoeilijkheden expliciet geïntroduceerd worden
- Uitgeschreven lessen volgens het IGDI-model (Het IGDI-model is een variant op het Directe Instructie model. IGDI staat voor Interactief, Gedifferentieerd, Directe Instructie.)
- Herhaald lezen (o.a. voor-koor-zelf), modelen, eerst goed dan vlot
- Oefensoftware voor de leerling, ook voor thuis
- Leesseries die aansluiten bij het niveau en het thema van een bepaald blok
Extra begeleiding in de groep (niveau 2)
Bij ondersteuningsniveau 2 gaat het om extra begeleiding in de groep, gegeven door de leerkracht, voor die leerlingen die onvoldoende profiteren van het basisaanbod in de groep. Bij deze leerlingen wordt, ten opzichte van het basisaanbod, de instructie-, leer- en oefentijd uitgebreid (verlengde instructie). Zij ontvangen aangepaste instructie in kleinere stappen, extra feedback en krijgen gelegenheid tot extra verwerking (begeleide verwerking). Deze begeleiding op ondersteuningsniveau 2 heeft tot doel dat de leerling de aansluiting met de groep behoudt. Estafette editie 3 biedt hierbij per les binnen de lesfase ‘aan de slag’ suggesties voor verlengde instructie en begeleide verwerking. Daarnaast kan de leerkracht putten uit de suggesties die per lesweek genoemd worden bij ‘extra leestijd’ (4 x 15 minuten).
Let op! Op ondersteuningsniveau 2 wordt de hoeveelheid extra leestijd niet voorgeschreven. Op dit niveau is het belangrijk om steeds te bekijken wat leerlingen nodig hebben om aansluiting bij de groep te behouden.
Gestructureerde interventie bij specifieke ontwikkelingsachterstanden (niveau 3)
Ondersteuningsniveau 3 zet je in bij leerlingen bij wie zowel de ondersteuning op niveau 1 als 2 onvoldoende effect heeft. Bij ondersteuningsniveau 3 gaat het om een gestructureerde interventie, afgestemd op de ontwikkelingshiaten van een leerling en zijn/haar behoeften. Bij ondersteuning op niveau 3 is altijd een lees- en spellingspecialist op school betrokken, om de interventie uit te voeren en/of hierbij te ondersteunen. In alle gevallen gaat het overigens om gestapelde zorg: ook als er ondersteuning op niveau 3 wordt geboden, gaat de ondersteuning op niveau 1 en 2 door.
Leerlingen die ondersteuning op niveau 3 ontvangen, krijgen wekelijks minimaal 60 minuten extra begeleiding, verdeeld over meerdere korte momenten in de week. Afhankelijk van de behoeften van een leerling en de gevonden hiaten, kies je voor een (tijdelijk) individuele aanpak of een aanpak in een klein groepje (maximaal vier kinderen).
Let op! Bij ondersteuningsniveau 3 wordt voorgeschreven dat de leestijd uitgebreid moet worden met minimaal 60 minuten. Binnen Estafette kun je hiervoor de 4×15 minuten extra leestijd inclusief aangeboden werkvormen en materialen inzetten.
Het opzetten van een handelingsplan leesachterstand
- Analyse leesresultaten
Om zicht te krijgen op de hiaten in de leesontwikkeling van een leerling, is het belangrijk om een beginsituatie te schetsen en de leesresultaten kritisch te analyseren: op welk niveau leest de leerling? Leest de leerling vooral langzaam/niet vloeiend en/of met veel fouten? Kent de leerling alle letters? Zijn er bepaalde leesmoeilijkheden die een leerling lastig vindt? - Bepalen doelen
Je geeft specifiek en meetbaar weer welke verbetering er na een periode van interventie zichtbaar moet zijn. - Keuze werkvormen en materialen
Geef aan welke werkvormen en materialen je gaat inzetten om de doelen te bereiken. De invulling van de extra leestijd staat in Estafette beschreven in de handleiding. Kijk hier bij het opstellen van je interventieplan kritisch naar en kies op basis van de opgestelde doelen welke activiteit je op een bepaald moment gaat uitvoeren en welke materialen je daarbij inzet.
– Met behulp van Vloeiend & vlot kunnen die woordtypen die voor leerlingen nog lastig zijn, tijdens de gestructureerde interventie gericht herhaald en ingeoefend worden.
– RALFI-lezen en de Wacht-Hint-Prijs-methodiek zijn beproefde methodieken die tijdens een gestructureerde interventie ingezet kunnen worden. De aanvullende leesseries kunnen hierbij goed gebruikt worden.
– Als een leerling nog moeite heeft met bepaalde letters, dan wel met woordtypen tot en met E3, dan kunnen ook de werkvormen en materialen beschreven in Veilig leren lezen kim-versie zeer bruikbaar zijn om in te zetten tijdens de gestructureerde interventie.
Evaluatie
Ga na wat het effect van de gegeven interventie is en of de doelen zijn bereikt.
De geboden hulp kun je beschrijven in een interventieplan, zie dit bijvoorbeeld op dyslexiecentraal.nl: Format handelingsplan technisch lezen/spellen ondersteuningsniveau 3.
Diagnostiek en behandeling (niveau 4)
Voor de volledigheid: er bestaat ook nog een ondersteuningsniveau 4. Op dit niveau gaat het om gespecialiseerde diagnostiek en behandeling door een zorgaanbieder. Het gaat hierbij om leerlingen die dusdanig weinig profiteren van de ondersteuning op niveau 1, 2 én 3 dat een gekwalificeerd orthopedagoog en/of psycholoog verder onderzoek moet doen. Als een leerling behandeld wordt, blijft de school in ieder geval doorgaan met het bieden van ondersteuning met Estafette op de niveaus zoals hierboven beschreven. Tijdens de behandeling is inhoudelijke afstemming tussen de school en de behandelaar essentieel.
Meer weten over Estafette?
Probeer het zelf! In drie stappen kunnen jij en je collega’s aan de slag met al het benodigde materiaal.
Op de hoogte blijven van al het nieuws rondom Estafette? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
