Heel Nederland volgt momenteel op zondagavond op televisie de belevenissen van juf Ank in ‘De Luizenmoeder’. Op sociale media zijn de reacties van collega’s op de serie wisselend. Sommigen vinden het vreselijk dat het vak van leerkracht zo wordt neergezet, anderen zijn fan van juf Ank en zingen ‘Hallo allemaal’ uit volle borst mee. Ik kan er wel om lachen. Ondanks de uitvergroting zitten er flink wat herkenbare situaties in.
Ouders die maar geen afscheid kunnen nemen, een flink aangescherpt traktatiebeleid, juffen die zingend om aandacht vragen en een zeer goedbedoelende directeur die helaas soms wat ongelukkig uit de hoek komt.
Tot nu toe ging het in de serie echter voornamelijk over de rol van de ouders binnen en buiten de school. Ik ben benieuwd of er ook nog onderwijsinhoudelijk op basisschool de Klimop wordt ingezoomd. Juf Ank lijkt me niet het type dat veel op heeft met nieuwerwetse onderwijsconcepten zoals het werken met 21st century skills. Ze trekt steeds resoluut de deur van het klaslokaal dicht zodat daar de grote kennisoverdracht kan beginnen.
21st century skills zijn een containerbegrip geworden. Er rouleren diverse modellen waarbij dat van SLO/Kennisnet de meest gebruikte variant is. Velen geven er een eigen invulling aan. Regelmatig hoor ik leerkrachten zich afvragen wat er nu zo nieuw is aan die 21st century skills. Vaardigheden als samenwerken en creativiteit oefenden we in de 20e eeuw ook al. En dat is natuurlijk ook zo. Wanneer je puur naar de vaardigheden kijkt dan zijn alleen de vier skills rondom digitale geletterdheid 21e eeuws te noemen.
Maar naar mijn mening is het werken met 21st century skills meer dan het oefenen van de 11 vaardigheden uit de cirkel. Het gaat veel meer om de manier waarop je deze vaardigheden een plek geeft binnen jouw onderwijs.
‘Het gaat om de mindset van de leerkracht en hoe die het onderwijs samen met de leerlingen inricht.’
Kennisoverdracht is nodig, je hebt nu eenmaal kennis nodig om ergens goed over na te kunnen denken. Maar het zelf construeren van kennis is soms zeker zo nodig. Daar leer je ook veel van. Het is fijn als lesstof betekenisvol is, wanneer vakken en/of actuele gebeurtenissen met elkaar gecombineerd worden zodat je nieuwe verbanden kunt leggen. Het gebruik van digitale technologie kan een meerwaarde hebben om dingen te leren begrijpen of te verwerken.
Onderwijs met aandacht voor 21st century skills betekent daarom meer dan voorheen in contact staan met de wereld rondom de school. Leerlingen de ruimte geven om op verschillende manieren die wereld te ontdekken. Variatie in werkvormen, eigenaarschap creëren door leerlingen eigen keuzes te laten maken. Bouwen aan zelfvertrouwen, flexibiliteit en creativiteit want dat gaan we nodig hebben in een wereld die in zo’n snel tempo verandert. Dat betekent dat je als leerkracht soms wat los moet laten. Of zoals ik laatst een collega hoorde zeggen: ‘Niet loslaten, maar anders vasthouden’.
Dat is niet iets wat je van de ene op de andere dag kunt doen. Dat moet je oefenen, liefst in samenwerking met je collega’s, en vooral gewoon durven. Waarschijnlijk geeft het je veel nieuwe energie. Samen mooi en kwalitatief goed onderwijs ontwerpen met je leerlingen is het mooiste wat er is. Daarom hoop ik dat juf Ank binnenkort ook een keer de deur van het lokaal open laat staan.
Tessa van Zadelhoff werkte bijna 20 jaar als leerkracht in het basisonderwijs. Zij is nu beleidsmedewerker onderwijs en innovatie bij stichting Prodas en daarnaast zelfstandig ondernemer via Warempel.nl. Portretfoto hierboven gemaakt door Mara van den Oetelaar.
