Tips om schrijfachterstanden in groep 3 en 4 te verhelpen

Het is begin 2022. Al bijna twee jaar lang hebben we in het onderwijs te maken met lockdowns en kinderen en klassen in quarantaine. Met alle beste bedoelingen van leerkrachten hebben we niet kunnen voorkomen dat er leerlingen zijn die belangrijke instructie in de vakgebieden lezen, schrijven en rekenen hebben gemist. Denk bijvoorbeeld aan de kinderen die het afgelopen schooljaar in groep 3 hebben gezeten. Juist in groep 3 wordt de basis gelegd voor vaardigheden lezen, rekenen en schrijven. Daarbij is gerichte instructie en begeleide verwerking essentieel.

In dit artikel beschrijven we wat je de komende maanden in groep 3 en groep 4 kan doen om het handschrift van jouw leerlingen te verbeteren en schrijfachterstanden te verhelpen.

Observatie schrijfles groep 3

Leerlingen in groep 3 hebben te maken gehad met lockdowns en wellicht ook quarantaineperioden tijdens dit schooljaar. Ga na welke leerlingen wellicht instructie van lettervormen en lettertrajecten gemist hebben en observeer het schrijfproduct (in het schrijfboekje) en het schrijfproces door hen tijdens een schrijfles te observeren. Belangrijke observatiepunten zijn:

• Hoe is de pengreep?
• Worden de letters via het juiste lettertraject gemaakt?
• Worden alle schrijfletters die tot nu toe zijn aangeleerd beheerst?

Noteer de observaties en geef leerlingen met een schrijfachterstand de komende weken extra aandacht.

Pennenstreken QuickScan

Wil je een goed beeld krijgen van je gehele groep, gebruik dan de Pennenstreken QuickScan. De QuickScan is te vinden in de leerkrachtsoftware van Pennenstreken, onder Nieuws en Extra’s. Of vraag ‘m aan: Pennenstreken QuickScan aanvragen.

Schrijfletters oefenen groep 4

Ook leerlingen in groep 4 hebben de afgelopen twee jaar te maken gehad met lockdowns en quarantaineperioden, waardoor de instructie van het schrijfonderwijs wellicht hiaten heeft opgelopen. Leerkrachten die zien dat leerlingen letters onleesbaar schrijven kunnen de komende maanden het handschrift van de leerlingen een positieve impuls geven.

Activiteiten met in elke les één letter centraal

Door in groep 4 elke les één letter centraal te stellen en daar instructie over te geven, kun je de achterstand wegwerken. Het is echt niet nodig om de leerlingen aan de slag te zetten met materialen uit groep 3. Lees hieronder hoe je dit aan kunt pakken. Zet voorafgaand aan de schrijfles steeds 1 letter centraal (zie bijgevoegd schema) en herhaal de instructie, zoals die in groep 3 gegeven is. Kies hiervoor steeds één of meerdere activiteiten:

1. Activiteiten met het Letterfilmpje

• Diverse malen laten zien van het letterfilmpje, waarbij de leerlingen het lettertraject meeschrijven in de lucht. Kijken en schrijven worden steeds afgewisseld.
• Laten zien van het letterfilmpje, waarna de leerlingen op een A4-tje en met kleurpotloden een grote regenboogletter van deze letter maken.

2. Schrijfspelletje: wat staat er op jouw rug?

• Leerlingen gaan in een rij staan. De letter die centraal staat + letters die in de voorgaande dagen centraal hebben gestaan worden op de rug van de leerling geschreven. Kan deze leerling raden welke letter het is? Na enkele minuten draaien de leerlingen zich om en schrijven ze letters op de rug van de leerling die nu voor hen is komen te staan

3. Schrijfspelletje: stoelendans

Nodig:

• Witte vellen A3-papier, zoveel als er leerlingen in de groep zijn
• Muziek
• Uitlegkaarten
• kleurpotloden

Leg op elk tafeltje een A3-vel wit (ongelinieerd) papier en leg ernaast de uitlegkaarten met openliggend één van de letters die de afgelopen dagen herhaald is. Zet met een dunne potloodlijn deze letter groot op het witte vel. Zorg dat er door de klas heen zeker 3 tot 5 verschillende letters te zien zijn. Elke leerling heeft een kleurpotlood in de hand (met kleur naar keuze) en staat naast het eigen tafeltje. Vertel de leerlingen dat zij gaan rondlopen door de klas net zolang als de muziek speelt. Stopt de muziek, dan ga je naar het dichtstbijzijnd tafeltje en schrijft daar groot de letter die op het tafeltje ligt. Start de muziek en stop steeds na ongeveer 10 seconden. Laat leerlingen op deze manier de letters zeker 10x schrijven.

4. Schrijfspelletje voor buiten

Bovenstaande activiteit kan ook op het speelplein met stoepkrijt worden uitgevoerd. Vooraf zijn de letters die geoefend gaan worden groot (30 cm) op de stenen getekend.

Schema schrijfletters herhalen

In bijgevoegd schema (pdf) zijn de letters, cijfers en tekens die in groep 3 zijn aangeleerd verdeeld over de lessen behorend bij schrijfboekje 4b. Voorafgaand aan de les kun je steeds 1 letter, cijfer of teken centraal stellen, waarbij je de lettervorm en het lettertraject extra laat oefenen. Daarna geef je de les zoals je dat gewend bent. Aan het einde van schrijfboekje 4b is de instructie van alle kleine letters zo (herhaald) aan de orde geweest en is de basis van alle kleine letters goed verankerd.

Marion van der Meulen, auteur Pennenstreken