Leren schrijven, is dat nog nodig in het digitale tijdperk?

Digital natives en digital immigrants

In gesprek met werkende jongeren van ongeveer 18 jaar hoor ik regelmatig dat deze groep geen pen en papier meer gebruikt. Op ongelovige vragen van mij: ‘Ook niet om even een telefoonnummer te noteren of even een boodschappenlijstje te maken?’ kwam het even verbaasde antwoord: ‘Nee, dat doe ik allemaal met mijn iphone!’. Er was simpelweg geen enkele situatie waarin zij nog met pen en papier schreven. 

‘Stuur je even een whatsapp naar de moeder van Leonie of ik mag komen spelen?’

Omdat ik geboren ben in het pre-digitale tijdperk (ik ben dus een echte digital immigrant) is het voor mij bijna niet voor te stellen dat je niet met pen en papier zou schrijven. Maar als je je even verplaatst in de kinderen van nu (de ‘digital natives’) die bijna letterlijk elke ochtend opstaan met een digitaal apparaat onder handbereik (smartphone, ipad) en ziet hoe snel en efficiënt de online communicatie verloopt, dan is het juist verwonderlijk dat zij op school nog vrijwel uitsluitend met de hand schrijven. 

En vergis je niet in de leeftijd van de kinderen die gebruik maken van de digitale middelen. Ik hoorde laatst een driejarige kind aan haar moeder vragen: ‘Stuur je even een whatsapp naar de moeder van Leonie of ik mag komen spelen?’. En mijn driejarig buurmeisje roept regelmatig tegen haar moeder: ‘Ik ben nog niet op de ipad geweest!’ als zij van haar grote broers (5 en 8 jaar) niet op de ipad mag. 

Schrijfles vervangen door typles?

Zouden we het schrijfonderwijs dan misschien beter kunnen vervangen door typles? Maar willen we jongeren dan geheel afhankelijk maken van digitale media? Hier en daar zie je al voorbeelden van een te sterke afhankelijkheid. Een 17-jarige zwaar dyslectische jongen mocht vanaf groep 5 op school al zijn werk op de computer maken. Het gevolg is dat deze jongen niet meer in staat is om zelfstandig te schrijven. Hij is een paar maanden geleden op zoek gegaan naar iemand die hem alsnog schrijfles wilde geven, omdat hij het als een handicap ervaart dat hij geen enkel briefje kan schrijven.

Schrijfonderwijs afstemmen op wat kinderen nu en later echt nodig hebben

We zullen op zoek moeten gaan naar een gulden middenweg, waarbij de beslissers van de inhoud van het basisonderwijs (en dus ook de makers van de leermethodes van nu) hun eigen schrijfervaringen loslaten en met een frisse blik kijken naar wat de kinderen van nu later aan handschrift nodig hebben. 

Dat betekent bijvoorbeeld dat we ons moeten afvragen of kinderen nog wel aan elkaar moeten leren schrijven. Verbonden schrift is immers ooit ontstaan omdat we met kroontjespen en inkt schreven. Met blokschrift kun je net zo snel en zeker zo leesbaar schrijven. 

‘De methode Pennenstreken richt zich niet meer op mooi schrijven, maar vooral op vlot en leesbaar schrijven.’

In Pennenstreken, de schrijfmethode die het meest gebruikt wordt op de basisschool, zit daarom zowel verbonden schrift als blokschrift. De methode richt zich niet meer op mooi schrijven, maar vooral op vlot en leesbaar schrijven. En we laten kinderen ervaren dat schrijven je helpt bij het leren. Want steeds duidelijker wordt dat het maken van aantekeningen met de hand enorm helpt bij het leren, en niet alleen bij het leren van talige vakken. Lees bijvoorbeeld het artikel The pen is mightier than the keyboard (Psychological Science, april 2014).

Conclusie

Onze kinderen zullen én typles nodig hebben én efficiënt en leesbaar met de hand moeten leren schrijven zodat zij in alle gevallen in staat zijn snel en leesbaar te communiceren en zaken vast te leggen.

Marion van der Meulen, auteur schrijfmethode Pennenstreken (de meest gebruikte schrijfmethode van Nederland)