Win een workshop nieuwsgierig denken van Jason Fredrick

Een raadsel aan het begin van de les aan je leerlingen meegeven, oude munten uit verre landen gebruiken voor de rekenles en vragen blijven stellen; nieuwsgierigheid aanwakkeren is van groot belang. ‘Elk kind is van nature nieuwsgierig, dat moet zo blijven’, vertelt Jason Fredrick van Eunen aan Zwijsen. Met zijn Nieuwsgierig Denken organiseert hij in het onderwijs inspiratiesessies, gastlessen en workshops over nieuwsgierigheid en verwondering.

In dit artikel lees je hoe jij met tips van Jason een nieuwsgierige sfeer kunt laten ontstaan in jouw klas.

Tot en met 1 oktober 2023 kon je meedoen met onze winactie. Nu de actieperiode voorbij is is deelname helaas niet meer mogelijk. Met de winnaar is persoonlijk contact opgenomen.

Passie van leerkracht essentieel voor plezier in leren

‘Leerkrachten zijn heel gepassioneerd over hun vak en willen dat graag overbrengen. Het belangrijkst is dat leerlingen met plezier leren. Daarom is die bevlogen leerkracht zo essentieel. Extra vragen stellen, je eigen nieuwsgierigheid tonen, dat is heel mooi. Soms dooft dat vlammetje een beetje als je al veertig jaar dezelfde lessen geeft. Die ene les over Napoleon met geschiedenis, hoe doe je dat op een andere manier? Hoe zorg je voor een andere invalshoek? Hoe meer expert je bent op een gebied, hoe lastiger het soms is om nieuwe zaken te zien’, vertelt Jason. Hij baseert zijn kennis en lessen op wetenschappelijk onderzoek, ervaringen van leerkrachten die hij spreekt, zijn eigen creativiteit en schoolervaringen.

De nieuwsgierig denken-missie van Jason

Met een bachelor in Creative Technology (Universiteit van Twente) en een master in Innovation Management (TU Eindhoven), is hij vooral geïnteresseerd in de psychologie van het brein. Hoe blijf je creatief en ontwikkel je jezelf? Nieuwsgierigheid is voor hem belangrijk en een groot voordeel in zijn leven. Met een Instagram-account startte hij zijn nieuwsgierig denken-missie. Daarop deelt hij vragen over ontdekken, experimenteren en omgaan met het onbekende.

Nieuwsgierig denken in het basisonderwijs

‘Ik kreeg steeds meer vragen of ik ook op locatie lessen kon geven over dat nieuwsgierig denken. In het onderwijs is het bij zowel de basis- als de 21e-eeuwse vaardigheden heel belangrijk. Hoe blijf je nou nieuwsgierig als leerkracht en hoe breng je dat ook over op je leerlingen? Daar denk ik in mee’, zegt hij.

‘Juist daar ligt de kracht van nieuwsgierig denken; jezelf uitdagen met nieuwe kennis en ervaringen. Zoek eens nieuwe onderzoeken op over onderwerpen waar je al lang les over geeft en probeer aan te sluiten bij de belevings-wereld van kinderen. Dat maakt het voor jezelf en de leerlingen leuk.’

Nieuwsgierigheid is belangrijk voor leerlingen, maar wordt vaak negatief geassocieerd

Volgens Jason is het van belang om het gesprek met leerkracht en leerling over de betekenis van nieuws-gierigheid te voeren. Hij merkt dat het vaak een negatieve lading heeft, bijvoorbeeld door verlegenheid of angst om iets te zeggen. Zelf durfde hij lang niet altijd elke vraag te stellen tijdens z’n schooltijd. ‘Kleuters stellen nog veel ‘waarom?’-vragen, die zijn heel nieuwsgierig. Maar naar mate kinderen ouder worden, raken ze meer geconditioneerd. Durf je je hand op te steken in de klas? Hoe reageren andere kinderen daarop? En de leerkracht? Dat zijn allemaal redenen om meer of minder nieuwsgierig te worden’, zegt hij.

Nieuwsgierigheid is een superkracht!

‘Voor mij is nieuwsgierigheid juist een superkracht. Het ‘willen weten’ is van groot belang. Je eigen ruimte innemen en mogen vragen. Als kinderen worden uitgelachen door anderen omdat ze te veel vragen, vragen ze de volgende les niks meer. Als je als leerkracht stimuleert dat iedereen mag vragen, kun je een heel veilige, nieuwsgierige sfeer laten ontstaan in je klas’, vertelt Jason. ‘Een nieuwsgierige saus gooi ik als het ware over de basisvaardigheden en de manier waarop je je les kunt geven heen. Die nieuwsgierigheid wil ik weer aanwakkeren.’

Je brein beloont nieuwsgierigheid en het geheugencentrum wordt geprikkeld

Dat nieuwsgierigheid daadwerkelijk in je brein werkt, is uit diverse onderzoeken gebleken. ‘Op meerdere plekken in je hersenen gebeurt iets, als je iets kunt leren dat je nog niet weet. Noradrenaline komt vrij en je staat op scherp. Ook beloont je brein je nieuwsgierigheid door dopamine vrij te geven. Dat is in het beloningscircuit in de hersenen te zien. En: de hippocampus, het geheugencentrum van je brein, wordt geprikkeld. De zaken waarnaar je nieuwsgierig bent, trekken meer je aandacht. Die onthoud je beter.’

Tips voor het aanwakkeren van een nieuwsgierige houding

En hoe doe je dat dan, een nieuwsgierige houding aanwakkeren?  En kost dat veel tijd? Volgens Jason gaat het vooral om een andere denkwijze.

• Pak bij het leesonderwijs bijvoorbeeld eens alle boeken in en schrijf er een aantal steekwoorden op om te laten zien waar ze over gaan. Dat prikkelt de nieuwsgierigheid enorm. Welk boek zal erin zitten?
• Begin je les met een raadsel dat ze gedurende de dag mogen oplossen.
• Haal een onbekend voorwerp bij de kringloop en ga daarover in gesprek met je leerlingen. Wat is het? Uit welke cultuur komt het? Zo heb je een hele andere start van je maandagochtend.

Nieuwsgierige momenten inplannen is dus een mooie manier om het brein te prikkelen en leerlingen te motiveren, volgens Jason. In de basisvakken ziet hij ook ruimte voor nieuwsgierig denken.

• Gebruik bij rekenen bijvoorbeeld oude munten uit andere landen. Dat prikkelt de nieuwsgierigheid meteen en je kunt er aardrijkskunde en geschiedenis aan koppelen. Zo werk je meteen vakoverstijgend.
• Ga met rekenen naar buiten, als je bijvoorbeeld de hoogte van een boom moet schatten.
• Of gebruik kunst in je les. Een Mondriaan is ideaal om in te zetten bij lijnen en vakken.

Ik denk dat het vooral belangrijk is dat je kijkt naar de leerlingen. Wat maakt hen nieuws­gierig? Maak een nieuwsgierigheidsprofiel per leerling, zodat je weet wie waarop aan gaat. Een leven lang leren, dat kan met nieuwsgierig denken.’

Nieuwsgierig denken in onze methodes

Zoek je een nieuwe methode die de nieuwsgierigheid van kinderen als uitgangspunt neemt? Kijk dan eens naar onze nieuwste methodes Code D (wereldoriëntatie), Estafette (lezen), Semsom (rekenen) en Taaljacht (taal en spelling) die kinderen laten verwonderen, leren en ontdekken.