Rijke teksten en wereldoriëntatie

Welke kennis van de wereld hebben kinderen nodig om de bovenstaande alinea te begrijpen? In ieder geval moeten ze weten dat de stammen van de meeste bomen bruin zijn, dat er in het Noordpoolgebied geen bomen staan en dat daar sneeuw ligt en het dus wit is. Weten ze dit niet, dan begrijpen ze niet waarom een bruine vacht op de ene plek wel en op de andere plek niet handig is.

Dat is precies waarom lezen en wereldoriëntatie elkaar aanvullen als yin en yang. Wereldoriëntatie heeft taal nodig om de wereld begrijpelijk te maken, en taal heeft inhoud nodig die wereldoriëntatie kan leveren. Kortom: je begrijpt beter wat je leest als je kennis hebt over het onderwerp. En op zijn beurt verdiept en verbreedt een rijke tekst je kennis, zodat je steeds moeilijkere teksten kunt begrijpen. Een opwaartse spiraal.

Lezen en wereldoriëntatie komen op verschillende manieren samen in Code D.

Rijke bronnen en rijke teksten

Het oefenen met leesbegrip gaat tijdens de lessen wereldoriëntatie op een natuurlijke manier. Om de opdrachten te maken, moeten leerlingen immers gericht aan de slag gaan met de rijke tekst- en beeldbronnen die erbij horen. Door gericht te zoeken in de bronnen zijn ze al bezig met leesbegrip: ze proberen de structuur van een tekst te doorzien, vinden oorzaak-gevolgrelaties of halen relevante informatie uit grafieken en tabellen.

Meerdere teksten over één wereldoriënterend onderwerp

Wat ook bijdraagt aan goed leesbegrip, is het lezen van meerdere teksten over één onderwerp. Zo kunnen de leerlingen hun kennis uitbreiden en verdiepen en kunnen ze de gelezen informatiebronnen vergelijken en erover in gesprek gaan. Schurende bronnen werken hierbij goed. Zoals deze twee schurende bronnen over het nut van sporten:

Samenwerkopdrachten waardoor leerlingen nieuwe woorden leren gebruiken

Kinderen leren iedere dag over de wereld om hen heen. Hoe meer ze thuis meemaken, hoe meer ze leren. Het leren buiten school gaat intuïtief: kinderen doen ervaringen op en trekken, bewust of onbewust, conclusies over hoe de wereld werkt. Op school leren leerlingen ook over de wereld, maar dat leren is anders. Leerlingen leren over werelden die ze niet dagelijks tegenkomen: over Romeinen, over spijsvertering en over het zonnestelsel bijvoorbeeld. Dat is best lastig: ze moeten goed lezen en kijken om die nieuwe werelden te leren kennen. En ze moeten nieuwe woorden leren om die onbekende werelden te beschrijven. Wat daarbij helpt, is veel samenwerken. Als je samenwerkt, moet je immers met elkaar communiceren over een onderwerp en woorden gebruiken die bij dat onderwerp passen. Door nieuwe woorden te gebruiken, slijpen ze beter in. Daar profiteren de kinderen weer van bij het lezen van nieuwe teksten waarin deze woorden voorkomen.

Extra thematische teksten voor begrijpend lezen

Bij ieder thema hoort een printblad met een of meer extra teksten die bij het thema passen. Er staan vragen bij volgens de principes van Close Reading, maar leerlingen mogen de teksten natuurlijk ook gewoon vanuit hun eigen nieuwsgierigheid lezen.

Een leesfragment en boekentips bij ieder thema

In ieder werkboek staat een boekfragment uit een leesboek dat bij het thema past (natuurlijk in de hoop dat de leerlingen zo nieuwsgierig worden dat ze het hele boek willen lezen). In de Doris, het inspiratiemagazine voor de leerkracht, en in de digibordsoftware staat bovendien bij ieder thema een pagina met nog meer boekentips bij dat thema, voor zowel verhalende als informatieve boeken. Op die manier hebben de leerlingen bij elk thema de keuze uit verschillende boeken om nog meer leeskilometers te maken.

Bij ieder thema een gedicht

Erik van Os schreef bij ieder thema een treffend gedicht. Zie voorbeeld hiernaast. Het gedicht kun je ophangen in de klas. Het is ook digitaal beschikbaar. Om het gedicht te laten (voor)lezen en het op te hangen in de klas is natuurlijk al prachtig, maar je kunt er meer mee doen! In de algemene Doris vind je tips.

Conclusie: Lezen en wereldoriëntatie komen samen in Code D

Code D zit vol met teksten over interessante onderwerpen uit de natuur, over de aarde, de geschiedenis en over techniek. Betekenisvolle bronnen, die samen met de extra leesteksten, leesboeken en prachtige gedichten nieuwsgierig maken en aanzetten tot diepgaand lezen. Op die manier komen lezen en wereldoriëntatie perfect samen in Code D.

Meer weten? Hier vind je meer over de inhoud en didactiek van Code D >