Het gebruik van oefensoftware in het leesonderwijs in groep 3 biedt een toegevoegde waarde voor de ontwikkeling van de leesvaardigheid. Dit blijkt uit een onderzoek van de Radboud Universiteit Nijmegen, in samenwerking met de Hogeschool Rotterdam en Uitgeverij Zwijsen.
Onderzoek
In het onderzoek werd gekeken naar de leerlingsoftware bij de methode Veilig leren lezen (kim-versie). Met deze software kunnen leerlingen individueel en op hun eigen niveau oefenen met de leerstof, op school en ook thuis. Aan het onderzoek deden ruim 1400 leerlingen groep 3 van 57 basisscholen mee. Er werd een vergelijking gemaakt tussen drie onderzoeksgroepen:
- Scholen die Veilig leren lezen gebruikten met de leerlingsoftware op school
- Scholen die Veilig leren lezen gebruikten met de leerlingsoftware op school en thuis
- Scholen die Veilig leren lezen gebruikten zonder de leerlingsoftware
De onderzoekers bekeken of leerlingen op scholen met de leerlingsoftware meer vooruitgingen in hun leesvaardigheid, en in letterkennis en spellingvaardigheid, dan leerlingen op scholen waar niet met de leerlingsoftware gewerkt werd. Ook onderzochten ze of leerlingen die meer met de leerlingsoftware werkten ook meer vooruitgingen, en of de software effectiever is voor bepaalde typen leerlingen, zoals zwakkere lezers.
Resultaten
De resultaten laten zien dat de leerlingsoftware een toegevoegde waarde heeft bij de ontwikkeling van de leesvaardigheid. Leerlingen die meer met de software oefenen, hebben een hogere leerwinst in technisch lezen. Dit geldt vooral wanneer leerlingen op school met de software werken. Voor de gerelateerde vaardigheden spelling en letterkennis is de toegevoegde waarde van de software minder duidelijk aanwezig.
De gevonden verschillen in leerwinst tussen de onderzoeksgroepen zijn niet zo groot. Dit kan komen doordat er op de deelnemende scholen relatief weinig van de software gebruik werd gemaakt (gemiddeld minder dan 10 minuten per leerling per week). Voor leesvaardigheid is er volgens de onderzoekers nog meer winst te behalen als er op scholen meer met de software wordt gewerkt.
De software lijkt voor alle leerlingen ongeveer evenveel effect te hebben. Wel blijkt dat leerlingen met een laag beginniveau en leerlingen met een leerlinggewicht (leerlingen met laagopgeleide ouders) meer profiteren van het thuis oefenen met de software dan andere leerlingen.
Hoe zet je oefensoftware in?
Op basis van interviews en een evaluatiestudie met leerkrachten van groep 3 hebben de onderzoekers een aantal aandachtspunten opgesteld voor het inzetten van oefensoftware in de onderwijspraktijk. Belangrijke punten zijn:
- Voorbereiding: Leerkrachten weten vaak niet goed wat er allemaal met de software kan, en benutten daarom niet alle mogelijkheden. We adviseren leerkrachten daarom om de handleiding te bestuderen en de software zelf uit te proberen.
- Plan van aanpak: Het is goed als leerkrachten een plan hebben over hoe zij de software in hun onderwijs willen inzetten. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om hoe vaak en op welke momenten de software wordt ingezet, en hoe leerlingbeurten worden bijgehouden.
Een compleet overzicht van alle opgestelde aandachtspunten staat in het document ’Aandachtspunten en adviezen (2015)’. Lees ook het artikel Haal meer uit de leerlingsoftware bij Veilig leren lezen.
Adviezen voor de onderwijspraktijk
- Lees de handleiding van de leerlingsoftware en probeer de software zelf uit
- Maak een plan van aanpak voor het inzetten van de leerlingsoftware in het onderwijs: wanneer, hoe vaak, bijhouden leerlingbeurten
- Zet de leerlingsoftware in als structureel onderdeel van het onderwijsprogramma, het draagt immers bij aan de ontwikkeling van de leesvaardigheid
- Zet de leerlingsoftware in voor alle leerlingen
- Gebruik het thuis oefenen met de software niet als vervanging voor het op school oefenen, maar slechts als aanvulling
- Voor zwakke lezers en leerlingen met een leerlinggewicht kan het lonen om het thuis oefenen met de software wat meer te stimuleren
Meer over het onderzoek
Een uitgebreid verslag van het onderzoek vind je in het onderzoeksrapport Oefensoftware bij het leren lezen – Hoe zet je het in en wat levert het op? Op de website van NRO vind je een interview over het onderzoek met Marjoke Bakker en Helmer Strik van de Radboud Universiteit. Voor vragen kan je contact opnemen met Marjoke Bakker: m.bakker@let.ru.nl.
Het onderzoek werd gefinancierd door het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) en uitgevoerd door:
- Centre for Language and Speech Technology, Radboud Universiteit Nijmegen: Marjoke Bakker, Helmer Strik, Catia Cucchiarini
- Kenniscentrum Talentontwikkeling, Hogeschool Rotterdam: Erik van Schooten
- Uitgeverij Zwijsen: Marjon Verstappen, Rosemarie Irausquin
